Logboek
Tijdens het maakproces van dit project gebeurt er van alles. Kruisbestuiving, uitwisseling, samenwerken; ideeën worden geboren en veranderen weer, de voorstelling krijgt langzaam vorm. Op deze plek wordt verslag gedaan van het ontstaansproces. Dat gebeurt door tekstverslagen, foto's en video's.
01 mei 2020, hoe gaan we verder na Corona
We vroegen de buren die meespelen wat ze vonden van het project tot nu
toe. We vroegen het ook aan de patiënten en of ze weer mee gaan doen als
we de doorstart gaan maken. Dat is niet voor iedereen vanzelfsprekend;
immers de tijd gaan verder, de behandeling – enigszins vertraagd – gaat
door voor de buren: hun werk, activiteiten hoe zal het zijn als we weer
uit deze quarantaine mogen..?
"Laatst was er een patiënt die in een les tegen me zei: “Ik kan het
woord COHOST niet meer horen”. Een week later hadden we Corona. En
toen werd het stil."
Vragen aan de buren:
1 Wat vind je van het project?
“Zat ik mij voor te stellen over hoe het voor ons en de patiënten zou
zijn als Co-host is afgelopen. Afkoppelen van energie en samenwerking...
stilte, einde… en hoe we dat met elkaar gingen doen en ervaren…krijg je
dit, een virus dat de hele boel lam legt. Moet voor jullie een
enorme optater zijn, zo uit de roes van het project donderen. Cold
Turkey of zoiets."
“Ik vind het fijn om iets te weten te komen over de patiënten, omdat ik
naast het samenspelen ook wel heel benieuwd ben naar hun verhalen, wie
ze zijn, hoe het met ze gaat, hoe hun dagelijks leven eruitziet. Ik
vraag me ook wel eens af wat er is gebeurd waardoor ze in de kliniek
zijn gekomen. Als ik in het nieuws iets over TBS hoor, kan ik me niet
voorstellen dat het over mijn medespelers gaat. En dat is misschien
juist de kracht van dit project."
“Ik snap heel goed dat het voor ieder een moeilijke periode is nu alles in een keer zo wegvalt. Voor ons dat een project waar iedereen zo keihard aan heeft gewerkt ineens stilvalt voor een bepaalde tijd. Voor de patiënten lijkt me dit ook een moeilijke periode als behandelingen min of meer stilstaan en de terugkeerprocessen automatisch langer duren, frustrerend. Maar ik geloof ook dat er een keerzijde is van deze grote stilte voor de wereld en ieder voor zich. Een wereld zonder al te veel afleidingen en dat we met zijn allen verbonden zijn op wat voor manier dan ook en dat we elkaar nodig hebben. Het lijkt wel één grote COHOST-voorstelling;-)"
“Wat ik lastig vind is dat we door afwezigheid van iemand de tekst van een ander oplezen van het papier zodat je niet met elkaar in de rol komt. Maar ik had er ook vertrouwen is dat dat steeds meer zou worden naarmate de voorstelling en de repetities eraan kwamen. Ik kan me ook nog herinneren dat Petra een patiënt aansprak op dat het erover gaat of je wilt veranderen en of hij die link legde met zijn TBS en het stuk. Ik vond dat zo pakkend hoe je dat zei, zonder verwijt maar met een heldere boodschap uiteindelijk voor ieder."
“Ik ben bezig met opkrabbelen uit een voor mij moeilijke situatie. Door allerlei gezondheidsklachten heb ik 2 jaar geleden in goed overleg besloten om te stoppen met mijn baan. Mijn re-integratie vlotte niet omdat ik nog te veel klachten had en daardoor niet goed kon functioneren. Ik werd heel onzeker en angstig en wist mijn plek niet te vinden tussen alle “werkenden mensen”. Meewerken aan dit project was een kadootje voor mij. Na de oproep in het buurt krantje en een buurvrouw die zei dat het wel echt iets voor mij was wist ik dat ik graag mee wilde doen. Ik voelde wel dat ik een beetje bang was om mijn grenzen niet te voelen maar verder was ik erg enthousiast vanaf het begin tot aan waar we nu zijn. De eerste bijeenkomst voelde heel natuurlijk en ontspannen en er hing een superfijne energieke sfeer, het was voor mij een soort niemandsland waarin iedereen gelijk voelt. Het geeft me ruimte in mijzelf om te ervaren wat er gewoon is. Bij de check-in werd ik geraakt door een patiënt toen hij zei dat hij het spannend vond wat wij, de buurtbewoners, van hem zouden denken. Hiermee was voor mij het ijs gebroken."
“Ik vind de begeleiding door Petra en Eva prettig, toen Stut erbij kwam was dat weer een nieuw proces, ging eigenlijk vrij makkelijk. De momenten dat ze later inschoven, om 19.45, was het wat lastiger, zeker als Lilian dan een warming up ging doen terwijl wij al 1,5 uur bezig waren. Dat werd er ook van ons gevraagd om iets te doen terwijl voor mij niet duidelijk was waarom, bv weer over die lijn stappen als je……"
“Met toneelspelen had ik helemaal geen ervaring, maar dat was geen voorwaarde, er was ook geen auditie. Of ik toneelspelen leuk zou vinden, wist ik niet. Dat zou ik moeten gaan ervaren. Als ik maar geen lappen tekst uit mijn hoofd zou hoeven te leren, want dat lukt me niet. Ik hoopte op een rolletje in iets wat je met een groep zou doen, zodat het voor mij niet te (in)spannend zou zijn en ik wel het hele proces zouden kunnen meemaken. De eerste maand bestond vooral uit improvisaties. Ik vond de meeste oefeningen leuk en boeiend, maar ik ontdekte wel dat ik nooit naar voren ging als iemand of een paar mensen werden uitgenodigd in het midden te komen staan. Ik kwam dus meteen mijn eigen faalangst tegen! Ik vond het meteen best gemakkelijk om met de patiënten samen te zijn en te spelen. Ik genoot van hun humor en van hun lef om naar voren te komen. Met name de avond dat we in groepjes van drie het thema verandering bespraken, wat later in één beeld zou worden uitgedrukt, vond ik bijzonder. Ik zat er met twee patiënten die heel openhartig vertelden over hun leven! Ik sloot die twee meteen in mijn hart en kwam ontroerd thuis. Hier doe ik het voor, was mijn beleving! Ik vond het samen zijn met de Stut vrouwen inspirerend, ook de oefeningen die Lilian met ons deed om elkaar wat beter te leren kennen, ook op wezenlijke zaken. Ik herinner me een aantal indringende dingen die mensen over zichzelf vertelden rond de thema’s vrijheid, tevredenheid, angst, geluk. Ik vermoed dat jullie zelf dat soort gesprekken op de woensdagochtenden met de patiënten ook hadden."
“Ik was geraakt door de openheid van kwetsbaarheid van iedereen, al
heel in het begin van het proces zelfs. Voelde me vooral de laatste
weken steeds meer verbonden met zijn allen daar. Dus ik mis het ook echt
heel erg, mis de groep, mis wat we deden, ben benieuwd hoe het met
iedereen is. Ik had niet verschrikkelijk veel verwachtingen van tevoren
eigenlijk. Ik was gewoon nieuwsgierig. En heb er zoveel plezier aan
gehad. Wat ik in elk geval ervaren heb, is dat wanneer we samen aan zo'n
project als de onze werken, iedereen gewoon mens is. Het doet er niet
toe of je patiënt, buurtbewoner, begeleider of wat dan ook bent. Vond ik
heel mooi. Na een dipje in mijn motivatie was een oefening van Lilian,
waarin ze materiaal verzamelde voor het eind van de voorstelling, me
zeer welkom. Oefeningen waarin je elkaars kwetsbaarheid ervaart
brengen voor mij verbinding, bijzonder te ervaren. Het gaf me weer een
plaats in het geheel."
2 Gaan we door… en doe je dan weer mee?
“Fijn is het te lezen dat de makers er nog alle vertrouwen in
hebben en dat is denk ik terecht. Een project waarin zoveel disciplines
samenwerken op een harmonieuze manier, fantastisch."
“Het is, in mijn ogen, een ambitieus project waarvan ik weleens heb gedacht, té ambitieus?"
“Graag! Ik ben in de zomer en het najaar beschikbaar op woensdagavond."
“Ik wil heel graag betrokken blijven bij het project en ook meedoen in het najaar. In de zomer weet ik niet hoe het zit met onze vakantieplannen. Dus ik wil heel graag door op een af andere manier en ben graag bereid om de woensdagavonden en meer hiervoor te reserveren. Als we een week bv aan een gesloten werken hebben we het zo weer op de rails."
“Over de vraag of ik in de toekomst betrokken wil blijven bij het project ben ik behoorlijk in de war. Ik heb ontdekt dat ik geen theatermens ben, dat daar niet mijn kracht en mijn ambitie liggen. Ook mis ik de flexibiliteit om snel te schakelen bij steeds weer nieuwe vormen of teksten. Ik werd daar soms bijna paniekerig van. Daar staat tegenover dat ik het nog steeds een boeiend project vind en ook benieuwd ben naar het vervolg. Een tour langs klinieken met een gesprek na afloop spreekt me aan. En ik wil ook wel op de een of andere manier het contact met de patiënten houden."
“Niet schrikken maar toen ik vernam dat het opgeschort werd, viel er eigenlijk een last van m'n schouders. Dat alles zette me wel aan 't denken. Wil ik weer zo'n tijdsinvestering doen in het najaar (in 't gunstigste geval) of later? Daar heb ik flink op zitten kauwen afgelopen dagen en kom dan toch tot de slotsom dat ik dat liever niet meer wil. Maar…stel, er komt een avond in de week in de kliniek waarop buurtbewoners samen met cliënten een vorm van theatersport zouden kunnen doen, zoals we tot december deden, zou ik zéker van de partij willen zijn."
“Ik wil zeker betrokken blijven, als we later verder gaan. Graag zelfs."
“En ik wil best contact houden met de groep. Wat is daar handig voor? zal ik een videoboodschap maken? En zien jullie elkaar nog wel in de Kliniek? Of misschien kunnen we eens via zoom of skype contact hebben?"
“Heb enorm genoten van jullie, hoe jullie het doen, het toffe project, en hoop dat we de kans krijgen het traject af te maken en het te delen met anderen."
Veel dank!
Liefs, de buren!!
Vragen aan de patiënten:
En wat vinden de spelers (patiënten) van dit project en van de
onverwachte stop…
We vroegen het aan ze en verzamelden de uitspraken:
1 Wat brengt COHOST jou?
Nieuwe ervaringen. Ook om in een groep te werken omdat ik last heb
van sociale
angst.
Maar ook nieuwe hobby. COHOST brengt mij plezier en ontspanning, het
is leuk om te
doen.
Gezelschap, samenspel en plezier. Ik groei in zelfvertrouwen.
Soms voel ik me oncomfortabel als ik mezelf moet geven voor andere
mensen. Het brengt me ontspanning en verbinding met buiten. COHOST
brengt me creatieve tijd. Ik hou ervan om van niets, iets te maken.
2 Wat heeft ervoor gezorgd dat je erbij bent gebleven?
Ik ben bij COHOST gebleven omdat ik 3 rollen heb en daar voel ik me
verantwoordelijk
voor.
Mijn handicap, sociale angst, trotseren. Geen wegloop gedrag
vertonen. Ook kan het soms leuk zijn.
Leuke mensen ontmoeten. Plezier in het samen zijn en met elkaar tot iets
moois komen. De reden dat ik erbij ben gebleven is omdat ik het onwijs
leuk vind en omdat ik toneel leuk vind. Ik ben bij COHOST gebleven omdat
ik die uren niet hoefde te werken zodat ik wat afleiding heb in de
kliniek. En om niet vast te roesten in de dagelijkse sfeer die rondom de
kliniek hangt.
3 Wat hoop je dat er gebeurt met COHOST in de toekomst?
Ik hoop dat COHOST in de toekomst blijft spelen want het is leuk en
bijzonder om op verschillende plekken te komen en/ of voor mensen te
spelen. Als ik eerlijk ben, aan de ene kant door mijn onzekerheid en
angst mag er een einde aankomen. De andere kant moet het juist doorgaan
om mezelf te overwinnen. Op nog meer samenwerking. Ik hoop dat alle
klinieken in hun behandelplan dit ook gaan doen. Het is nl. goed voor de
behandeling hierdoor leer je andere kanten van jezelf kennen daarbij is
het soms confronterend waardoor jezelf sneller tegenkomt. Ik kom mezelf
meer tegen dan bij therapie. Ik hoop dat deze crisis snel voorbijgaat en
we kunnen gaan optreden voor mensen. Als kunstenaar hoop ik dat je met
de voorstelling toch wat mensen kunt raken en motiveren om door te gaan
in het leven. Wat soms niet leuk is maar je moet doorgaan.
10 maart 2020, workshop Voorde
Dinsdag 10 maart hebben verschillende docenten van de kliniek de Voorde
een workshop gegeven vanuit het thema van COHOST: ‘Wie ben ik zonder de
ander?’
Een grote groep stafleden en patiënten kwamen samen en hebben zich
uitgeleefd bij theater, muziek, beeldend en sport. Hieronder een verslag
van de sportafdeling en een impressie van het werk van de afdeling
creatief.
"Bij de sportafdeling hebben we het Chaosdoelenspel gedaan! Dit was erg leuk en de intensiteit en de beleving lag hoog. Bij het spel speelden we twee tegen twee waarbij ieder tweetal drie matjes tegen de muur moest verdedigen. Deze matjes konden afgegooid worden met de twee volleyballen en afgeschoten worden met de voetbal. Hierbij mocht je niet over andermans lijn komen. Drie matten verdedigen met twee personen vergt absoluut samenwerking! De ‘ander’ is dus van groot belang want bij drie keer afgooien heb je gewonnen en mag het andere tweetal op de bank zitten en mogen de eerste twee op de bank het veld in. Game on!"
Bij de afdeling creatief hebben zijn we afdrukken
gemaakt van verf en scheerschuim. Op een dienblad eerst een laag
scheerschuim spuiten en daarna acrylverf in druppels of strepen erop
spuiten. Hierna deze verf roeren in het scheerschuim met behulp van een
stokje, lepel, spons e.d. Door het scheerschuim mengt de verf zich heel
anders en geeft een marmerend effect. Vervolgens druk je er een wit of
donker getint vel een paar seconde in dit mengsel. Dan haal je het vel
eraf en leg je te drogen. Minimaal 3 minuten.
Daarna haal je met een raamtrekker het scheerschuim van het vel papier.
De verf in het papier blijft over. Dit gaf mooie, heel gevarieerde en
onverwachte afdrukken.
Het aantrekken en afstoten, de samenwerking en de tegenwerking van het
scheerschuim en de verf bepaalde deze afdruk.
Ook werd geduld goed op de proef gesteld want langer laten drogen gaf
weer een heel ander effect. Deze WAB activiteit werd heel enthousiast
bezocht en er zijn vele prachtige afbeeldingen gemaakt die ook weer
verwerkt kunnen worden bij het Cohost-decor.
28 januari 2020, eerste voorproefje op het Forensisch Festival
Op het Forensisch Festival lieten we een gedeelte zien van onze voorstelling. Hier speelden behalve de patiënten en stafleden van de Van der Hoeven Kliniek, ook enkele buurtbewoners van de kliniek mee. Hieronder de indrukken van de buurtbewoners en enkele foto's van de voorstelling.
Saskia:
Als buurtbewoner van de Van der Hoevenkliniek kreeg ik via een oproep in
de buurtkrant de gelegenheid om mee te doen met een toneelproject. Een
unieke kans om kennis te maken met deze, in mijn ogen, onbekende
tijdelijke buurtgenoten. Maar ook buurtgenoten waar je door de
gebeurtenissen die in de media komen toch wel een zeker idee over hebt.
Noem het maar vooroordelen want achter hun tijdelijke voordeur heb ik
nog nooit gekeken.
En dan mag je meedoen, maak je kennis met elkaar en word je langzaamaan
een hechte groep die scenes speelt, met elkaar op locatie gaat en iets
neerzet op het toneel. Van lieverlee merk ik dat die vooroordelen
onterecht zijn omdat ik met mensen te maken heb waar ik me aan kan
spiegelen. Ze hebben dan net die pech gehad die ik kennelijk in mijn
leven kon ontwijken...
Ik ervaar het als een overduidelijke win-win situatie want ook de
cliënten genieten zichtbaar van deze toch wel bijzondere samenwerking.
Dankbaar en blij ga ik dit top-project verder in.
Esther:
Dinsdag, onze eerste try-out van enkele stukken uit de voorstelling
Cohost op het Forensisch Festival. Een mix van patiënten, medewerkers en
buurtbewoners waarmee we samen mooi theater spelen, het gaat namelijk
ergens over: identiteit, wie zijn wij, met en zonder de ander?
Wekelijks op de repetitie avonden ontstaan er mooie scenes met
verrassende ingevingen en veel spontaniteit. Het maakt even niet uit of
je patiënt, medewerker of buurtbewoner bent want we hebben allemaal
dezelfde intentie en dat is plezier maken, lekker spelen en elkaar
respecteren zoals we zijn. Onze try-out was daar een mooi voorbeeld van,
we hebben met elkaar een leuke en intensieve dag gehad. Goede gesprekken
die zomaar ontstaan. Ook tijdens de voorstelling was er een goede sfeer
en de zaal was enthousiast over wat we hebben laten zien.
De regisseur kon nog wat scenes bijschaven in de voorstelling wat een
grappig effect gaf voor de kijkers. Voor ons, de spelers was het een
ontspannend effect omdat het gewoon mocht zijn zoals het nu is, een
try-out!
Tonja:
Ik doe mee met COHOST, omdat ik het ontzettend leuk vind om op deze
manier samen te werken met een doelgroep waar ik normaal niet mee in
aanraking kom. Bij COHOST doen we allemaal wat we leuk vinden, namelijk
toneelspelen. En juist doordat we samen toneelspelen, zijn we bij COHOST
allemaal gelijk. Ik vind het mooi om elkaar op deze manier te leren
kennen en dichterbij bij elkaar te komen. De positiviteit spat van de
repetities af, en ik heb daarom heel veel zin in de komende weken van
repetities en voorstellingen.
Rienk:
Voor mij draagt het project onomstotelijke betekenis. Ik zie het als een
blij makende vorm van beschaving om gericht, aandachtig en met plezier
samen te spelen met thema's die ons aangaan en er een voorstelling van
te fabrieken. Vooral omdat het recht doet aan wie we zijn, ieder van
ons, los van onze kerfstok, maatschappelijke categorie en etiket. Het
project COHOST tilt me op. Het doet er toe, en hoe !
Mary:
Vandaag naar de Fabrique in Utrecht geweest. Met de bewoners van de
kliniek, en buurtbewoners. Met COHOST hebben we daar een mooie boodschap
achter gelaten, voor de mensen die daar waren. Het was heel
indrukwekkend en heel mooi om dat zo samen te kunnen doen.
Angélique:
Ik ervaar het als heel bijzonder om zomaar met zulke verschillende
mensen te kunnen spelen, zonder je af te vragen hoe de levens van een
ieder in elkaar zitten. Het is een natuurlijk proces en het stelt je
instaat om je oordeel uit te stellen. Ik heb altijd zin om te gaan, heb
veel plezier en het is werkelijk een kadootje, zeker ook door de
prettige en deskundige begeleiding van de regisseurs.
Januari 2020, op werkbezoek in L.A. bij Cornerstone
Verslag van de eerste werkdag, Anne en Lillian:
Vandaag gaat het grote avontuur beginnen! Eerst ontbijt in het zonnetje in de tuin van Paula’s huis, en dan met ‘onze’ grote witte Bus naar HomeBoys waar we de mensen van Cornerstone ontmoeten voor de eerste opkomst.
Op bezoek bij oprichter Father Greg van HomeBoys Industries: www.homeboyindustries.org
"Gregory Bole is the founder of HomeBoys industries, the largest
gang-intervention, rehabilitation and re-entry program in the world."
Portretten HomeBoys
Donderdag beginnen we met de portretten van de HomeBoys. Omdat Bruce
erbij was toen we allerlei ideeën over filmlocaties bespraken kan Anne
gelukkig een statief lenen zodat niet alles uit de hand gefilmd hoeft te
worden. Terwijl Misha binnen een hokje heeft waar hij de verhalen van de
ex-gangmembers op audio kan opnemen gaan Lilian en Anne buiten rondom
het gebouw van HomeBoys op zoek naar mooie locaties voor de portretten.
Het lijkt er op dat ze bijna allemaal wel willen meewerken aan de
portretten.
We beginnen met C., casemanager bij HomeBoys met inmiddels 30 casussen.
(Bijna alle medewerkers hebben een gang-verleden en zijn tegelijkertijd
ervaringsdeskundigen). In plaats van fotoportretten maakt Anne
portretten met de filmcamera. Zo ontstaan er ‘levende’ portretten
waarbij er minuscule beweging te zien is. Anne laat ze eerst
poseren met de ogen dicht, na een minuut ongeveer mogen ze langzaam hun
ogen openen en in de camera kijken, na weer een minuut vraagt Anne ze om
te glimlachen. Daarna nog twee foto’s met de fotocamera.
Lilian loopt heen en weer om de mensen na hun verhaal bij Misha naar de
camera te brengen. Ze vinden het stuk voor stuk geweldig om ‘beroemd’ te
worden aan de andere kant van de oceaan. Ondertussen gaat Lilian ook op
zoek naar mensen met een goeie kop, zodat we zoveel mogelijk materiaal
kunnen verzamelen. Het is een intensieve middag waarvan we echt
het gevoel hebben dat we essentieel materiaal voor het stuk verzameld
hebben.
Omdat niet iedereen aan bod is gekomen besluiten we de volgende dag
terug te gaan voor nog een sessie. We scoren ff snel een broodje en door
naar de bijeenkomst bij Rock Rose Gallery. Vrijdagochtend bij HomeBoys
nog een aantal portretten geschoten. Het lukt Lilian om nog een paar
intrigerende types te charteren die niet allemaal geheel zonder drama
zijn; twee meiden die eerst niet willen gaan in dramatische poses voor
de camera staan. Anne hoeft ze niks te vertellen; ze zijn zeer ervaren
in de filmindustrie ;-)
Na de middagbijeenkomst in Paula’s huis neemt Juliette ons mee naar Art
District. Vroeger de wijk voor creatieve geesten met eindeloos veel
muurschilderingen, tegenwoordig overgenomen door de hipsters. Hierdoor
verdwijnen veel muurschilderingen omdat deze simpelweg worden
overgeschilderd. We komen langs het voormalige pand van Cornerstone waar
Juliette en Lilian met pijn in het hart constateren dat waar voorheen
een prachtig geschilderd pand stond, nu een oranje gevel staat met een
shop voor schoonheidsproducten. We gaan eten bij een vegan
restaurant en hebben een super leuke avond met Juliette. Onderweg
naar het restaurant kriebelt het al bij Anne en Misha om dingen te
willen opnemen, dus eenmaal weer buiten na het eten zijn de camera en
microfoon al snel uit de tas. We wandelen door de buurt en
verzamelen zoveel mogelijk materiaal onderweg naar de auto. LA by night.
Omdat Misha met zijn microfoon loopt wordt het een soort stiltewandeling
wat eigenlijk best wel even fijn is; er wordt wat afgepraat deze week.
HighlandPark workshop – Rose Garden gallery
We komen aan bij de Rose Garden Gallery. Buiten staan kledingrekken met
kleurrijke tweedehandskleding. Binnen komen we in een gezellig rommelig
winkeltje/expositieruimte met kleurrijke centraal Amerikaanse kunst aan
de muur. Deze plek wordt gerund door Rosamaria, volgens mij een schat
van een vrouw, die deze plek heeft opgezet als ontmoetingsplek voor de
wijk.
Cornerstone en wij gaan vanavond een workshop geven aan mensen uit de
wijk over het thema verandering. Bij de introductie van de workshop
komen we erachter dat Cornerstone van plan is een voorstelling over deze
wijk te gaan maken. Ze gaan nu een periode in van een paar maanden
research. Met in en uitstroom zijn er steeds ongeveer drie mensen uit de
wijk in de workshop. Verder zijn er zeven Cornerstoners, en wij, de vier
Dutchies. De verhouding van het aantal profs en daadwerkelijke
deelnemers is uit balans. De avond duurt vier uur en bestaat met name
uit praten in een kring. Na een lange dag, is het erg moeilijk voor ons
om er met onze aandacht bij te blijven en het Engels te volgen.
Een uitstapje op het zitten en praten is ons deel van de workshop.
Iedereen kiest een kaart met een plaatje erop die iets over hem/haar
vertelt. We doen de lichten uit en creëren een kampvuursetting. Bij een
klein peertje, op gitaarmuziek van Marcel, worden er spannende verhalen
vertelt over de kaarten.
Donderdag 8 januari. Misha
Derde dag bij Homeboys. We krijgen een klein kantoortje toegewezen waar
ik onverstoord een aantal homeboys en -girls mag interviewen. De eerste
twee dagen zijn er al zoveel indrukwekkende persoonlijke verhalen
langsgekomen dat we niet twijfelen dat er iets bijzonders gaat komen. En
toch ben ik verrast, verwonderd, overdonderd door de getuigenissen die
ik tijdens een zestal 1-op-1 gesprekken vastleg. Het zijn stuk voor stuk
levensverhalen over leven en dood, over vechten voor je kinderen, voor
vrijheid, voor waardigheid, over vastgeroeste patronen en routines
doorbreken. En bovenal zijn het verhalen over overleven. Ik wil alles
weten, waar ze vandaan komen, hoe ze zijn opgevoed, wat er aantrekkelijk
is aan het bendeleven, wat maakte dat ze veranderd zijn - zíjn ze
eigenlijk wel veranderd? - en hoe verandert een mens dan, hoe verander
je als je nooit geleerd hebt dat het anders kan? Als je vader alleen
maar trots op je was als je gevochten had, hoe kun je dan zelf een vader
zijn die z'n kinderen leert dat vechten verkeerd is? Als je ouders
degenen waren die je verplichtten om je aan te sluiten bij een bende,
hoe laat je dat leven dan in vredesnaam achter je? Als je leert dat
respect alleen kan worden afgedwongen door terreur te verspreiden, hoe
gooi je het roer dan om? De een na de ander vertelt over momenten van
totale wanhoop, vaak veroorzaakt door de moord op een familielid. Een
broer, zus, ouder of beste vriend.
Ze vertellen over de verlammende impact van drugsverslaving op je systeem, waardoor je je kinderen niet mag zien, waardoor je leven in het teken staat van het najagen van dat gevoel. Ze herhalen allemaal dat verandering geen lange termijn-project is. "Take it one step at a time!" Elke dag opnieuw de moed moeten opbrengen om het anders te doen dan de bekende weg, net zo lang tot dát de bekende weg is. Maar dat duurt lang, dat vraagt doorzettingsvermogen, vertrouwen. Vertrouwen dat ze vaak helemaal niet hebben. Ze vertrouwen zichzelf niet, laat staan iemand anders. Daarom proberen ze allemaal zo veel mogelijk uit de buurt te blijven van mensen en plekken die voor terugval zouden kunnen zorgen.Maar daardoor zijn ze eenzaam, want als er íets is wat een bende brengt is het wel kameraadschap.
We krijgen het idee dat ze de dag doorkomen door een aaneenschakeling van mantra's, mantra's over dat het beter wordt, dat ze goed bezig zijn, dat ze in de kern goede mensen zijn. Mantra's waar ze misschien wel helemaal niet in geloven, maar die ze net zo vaak herhalen dat ze het op een gegeven moment wel móeten geloven, dat ze het gaan leven, dat het hun nieuwe waarheid wordt.
Ik spreek C., een 'case manager' die zo'n 30 (ex-)gangleden begeleidt in hun veranderingsproces. Ook zij weet absoluut niet zeker dat het ooit goed komt, zowel voor zichzelf als voor haar pupillen, maar ze pepert het ze constant in. "Wat moet ik anders?" Haar broer is nog niet zo lang geleden vermoord, haar beste maatje. Hij zou een dag na ons interview jarig zijn. Ze moet huilen als ze daaraan denkt. Ik voel het verdriet, probeer iets hoopvols te zeggen maar meer dan 'good luck' stamelen lukt me niet. Ik zou niet weten wat ik anders moet zeggen. Vragen stellen en luisteren, dat doe ik. Een paar uur lang. Daarna ben ik doodmoe van alle indrukken, van de overdosis levensdrama, de uitzichtloosheid die afdruipt van al deze getuigenissen. Het zijn filmische verhalen, hun stemmen zijn prachtig doorleefd, hun gezichten spreken boekdelen. Maar dat besef ik later pas. Voorlopig overheerst een gevoel van machteloosheid.
Lied Perdona Mé, Marcel
De eerste workshop van Cornerstone bij HomeBoys is op dinsdag 7 januari.
Er is in eerste instantie een kringgesprek waarbij iedereen zich
voorstelt, ook ik. Ik benoem daarbij mijn functie van docent muziek en
wat muziek voor mij persoonlijk betekent en betekend heeft in moeilijke
tijden.
In de kring zit een man, J., die bij het zich voorstellen refereert aan
mijn woorden: “MUSIC SAVED HIS LIFE’’. Er is een connectie, voelbaar. Ik
merk dat hij mij opzoekt en we raken af en toe aan de praat. Daaruit
blijkt dat hij zingt en dat hij een lied heeft geschreven dat gaat over
excuses aan zijn overleden moeder. Dit lied is uitgebracht op CD waar
hij een feature op had maar niet de rechten.
Donderdag 9 januari treffen we elkaar weer bij de interviewsessie van
Misha. Hij blijkt schoorvoetend bereid te zijn samen met mijn
gitaarbegeleiding zijn lied te zingen. Hij laat mij horen hoe de
akkoorden moeten klinken en gaan muziek maken. Wat er dan gebeurt is
magisch, het blijkt een prachtig persoonlijk lied te zijn met een
refrein dat je meteen diep raakt. Wat mij betreft raakt dit de kern van
hoe muziek hem helpt zijn leven weer op orde te krijgen.
J. werkt mee aan de interviews en video-opnames. Hij vertelt dat dit
lied ook veel lotgenoten heeft geraakt. Dezelfde avond zal hij een
keyboard aanschaffen, hij wil daarop muziek leren maken. Ik stel voor
dat hij zijn keyboard de volgende dag meeneemt zodat ik hem op weg kan
helpen. Dit vindt hij een heel goed idee. Helaas was er niet genoeg
ruimte in zijn auto voor zijn keyboard omdat er mensen met hem meereden.
Vrijdag 9 januari, story circle bij Homeboys, Misha
Na de story circle krijg ik de gelegenheid om drie homeboys een aantal
audioboodschappen van de Stut-vrouwen te laten horen. Het is een mooie
kans om die twee werelden samen te laten komen. De vrouwen stellen
persoonlijke vragen, over hoe het is om hun bende te hebben verlaten,
hoe ze hun nieuwe leven vorm proberen te geven, of ze het
saamhorigheidsgevoel missen en of ze ooit bang zijn. K., een jongen van
20 die gedurende de hele story circle amper een woord heeft gezegd,
reageert op een vraag van L. (van Stut) hoe het is om de gang te hebben
verlaten. "Ik zit er nog in", vertelt hij. Het is te moeilijk om eruit
te stappen. Hij spreekt L. direct aan, waardoor het ineens tastbaar
wordt dat we via deze voorstelling werelden samen brengen. Niet dat deze
jongen ooit het podium zal delen met L., zeker niet in Nederland, want
de meeste Homeboys mogen door hun verleden het land niet meer uit. Maar
via deze vorm is er tóch sprake van uitwisseling en dat voelt goed.
S. stelt in een openhartig audiobericht oprechte vragen over hun
verleden en hun toekomstplannen. A., een donkere jongen met artistieke
ambities, gaat er uitgebreid op in. Hij noemt haar dapper, dat ze
ondanks haar angst voor deze stoere mannen met hun volle kerfstok tóch
de tijd neemt om haar kwetsbaarheid te tonen, al is het via deze veilige
weg. Hij moet lachen om haar vraag of ze bang zijn voor repercussies.
Hij is niet bang, ook niet voor de dood. Hij is immers al een aantal
keer gestorven. Bovendien is zijn tijd op de aarde nog niet voorbij. Hij
heeft nog veel te veel te doen, te geven, te ondernemen.
J., die eerder een lied met ons deelde, reageert ook op de vrouwen. Hij
grijpt elke kans om verhalen te vertellen over zijn leven, persoonlijke
verhalen. Hij eindigt met zijn belangrijkste en ook meest uitdagende
droom: een goede vader zijn. Maar hij heeft ook andere dromen, veel
dromen. Schrijven, muziek maken, projecten opzetten voor lotgenoten,
etc. Ik ben benieuwd hoe de vrouwen gaan reageren op de reacties van de
mannen.
Volgende week ga ik graag terug naar Homeboy met nieuwe opnames. Zo
wordt de dialoog/trialoog alsmaar langer en alsmaar spannender.
HomeBoys, anekdotes die bijgebleven zijn:
A.: (Donkere jongen met een kunstzinnig beschilderde legerjas, witte
gympies en één blauwe en één zwarte sok. Hij is nog maar net bij
HomeBoys en hoopt hier een programma te gaan volgen) Hij vertelt over
het moment dat hij 9 maanden in de cel zat, waarbij hij alleen was met
zijn eigen gedachten. Hij zou wel af en toe uit de cel mogen om
‘gelucht’ te worden in een soort kooi maar hij koos ervoor om dit niet
te doen. ‘I’m not a dog.’ Hij werd gek van zijn eigen gedachten. Af en
toe bood een boek wat afleiding, of wat sportoefeningen, maar
uiteindelijk was hij weer alleen met zijn gedachten. Hij wilde graag
afscheid nemen van zijn oude slechte zelf. Hij kwam er uiteindelijk
achter dat dit niet kan. Die oude zelf blijft altijd deel van wie je
bent. In die cel sloot hij vrede met zichzelf. Hij doet elke dag twee
verschillende sokken aan zodat hij herinnerd wordt aan zijn oude en
nieuwe ik.
D.: Mexicaanse grappenmaker met een kus tatoeage op zijn wang. David
houdt de jongen die zwaar onder invloed naast hem zit en continue in
slaap valt, wakker door hem te duwen, aan zijn beenharen te trekken en
vaderlijk tegen hem te praten. “It’s easy to pull the trigger but it’s
way more difficult to smile and be kind.”
J.: Mexicaanse rapper/zanger, netjes gekleed in overhemd en overgooier
en met een goede zwarte snor. Hij vertelt over een moment waarop hij met
zijn kinderen en vrouw in de auto zat en BOEM aangereden werd door een
vrachtwagen. Zijn gezin was gelukkig ongedeerd. Vroeger zou hij
agressief, scheldend uitgestapt zijn en die chauffeur eens een lesje
leren. Maar nu merkt hij dat hij uitstapt en als eerste aan de andere
chauffeur vraagt of hij oké is. Dit was het moment waarop hij
realiseerde dat hij een veranderd mens is.
I.: Kleine kale man, zonder zichtbare tatoeages, met een hele
onschuldige uitstraling. Zijn hele familie zat in een Gang. Toen hij
jong was kreeg hij alleen aandacht als hij iets slechts had gedaan. Als
hij thuis kwam en iemand iets had aangedaan, zeiden zijn ouders ‘well
done.’ Tatoeages nam hij niet op zichtbare plekken zodat hij niet zou
opvallen voor de politie. Hij raakte verslaafd aan de adrenaline en de
kick van ‘the ganglife’. Dat is iets wat hij nog steeds kan missen en
waarom het heel moeilijk is uit ‘the ganglife’ weg te blijven. Zijn Gang
zal hij sowieso nooit verlaten, hij is er al 27 jaar onderdeel van, hij
probeert alleen niet meer in de problemen te raken.
L.: Klein meisje/vrouw met een hele lieve uitstraling en zoete glimlach)
“I’m the most innocent looking criminal. I was a really big drugsdealer
here in LA. I did some crazy violent things” Als ik vertel over dat we
een toneelstuk gaan maken, ratelt ze in één minuut een mogelijk plot aan
me op.
Weekend, 11 en 12 januari, Misha
Ons weekend staat vooral in het teken van bijkomen van de laatste
intensieve dagen gevuld met workshops, story circles en
interviews/opnames bij Homeboys. Bovendien nemen we de tijd om ons voor
te bereiden op een lezing waar we voor zijn uitgenodigd op UC Irvine, de
universiteit waar Juliette onder meer theaterwetenschappen doceert.
We besluiten om het panel, zoals onze lezing officieel heet, in de
vorm van een vraaggesprek vorm te geven, waarbij ik (Misha) de vragen
stel en Anne, Marcel en Lilian afwisselend vertellen over hun ervaringen
met kunsteducatie binnen de forensische psychiatrie.
Maandag 13 januari, de dag van het panel. Misha
's Ochtends de laatste voorbereidingen getroffen. 's Middags naar Irvine
gereden, vis-burrito's gegeten (aan Mexicaans eten ontkom je niet in die
contreien) en aan het einde van de middag vertellen we in een intiem
zaaltje ons verhaal. We leggen uit wat de rol is van muziek en beeldende
kunst voor de behandeling van patiënten van de Utrechtse Van der Hoeven
Kliniek. Ons verhaal maakt indruk, mede omdat de Amerikaanse aanpak van
criminelen structureel anders is dan de Nederlandse aanpak. Ons systeem
is gericht op herstel en reïntegratie in de samenleving, terwijl het
Amerikaanse systeem zich toch vooral richt op opsluiting en het bepalen
van de strafmaat.
Na ons panel worden we door een aantal jonge studenten bedankt
voor ons verhaal en krijgen we de vraag of we met ze op de foto willen.
Het is een onverwachte maar aangename ontknoping van dit hoofdstuk van
onze reis.
's Avonds nodigt Juliette ons uit voor een Mexicaans diner in haar huis.
Daar worden we ontvangen door meer Cornerstone-leden dan verwacht, maar
de sfeer is goed en het eten is lekker.
Dinsdagmiddag 14 januari, Misha
Vandaag is onze laatste dag vóór de afsluitende vergaderdag met
Cornerstone op woensdag. We willen deze dag zo efficiënt mogelijk
besteden en hebben een aantal wensen. We willen graag nog een aantal
audio- en video-opnames maken met verschillende homeboys, we willen een
(in onze ogen) cruciale scène filmen die van pas zou kunnen komen in de
voorstelling én we zouden graag uit eten gaan met wat homeboys om ze wat
uitgebreider te kunnen spreken over hun leven en hun betrokkenheid bij
Homeboys. We zijn benieuwd of dat allemaal gaat lukken.
Rond de middag arriveren we bij Homeboys. Daar vinden we een drietal
homeboys bereid om te reageren op de inmiddels opgenomen vragen en
reacties uit de kliniek voor de trialoog. Een homegirl regelt voor ons
een stille ruimte en niet lang daarna zitten we samen te luisteren naar
een aantal patiënten van de kliniek. Ze hebben mooie, persoonlijke, soms
filosofische vragen voor de homeboys, die voor het eerst lijken te
beseffen dat ze deel uitmaken van een bijzonder internationaal
project.
Ze krijgen de vraag of ze weten waar Nederland ligt en waar het voor
staat. Ze moeten lachen. Dat ga ik zometeen googlen, is hun antwoord. Ze
zijn ontroerd dat een aantal mannen en vrouwen die in een vergelijkbare
en toch héél andere situatie zitten, helemaal aan de andere kant van de
Atlantische oceaan, geïnteresseerd zijn in hun verhaal. Ze geven ze
adviezen, vertellen ze dat ze moeten geloven in zichzelf, dat ze er
mogen zijn, dat ze uniek zijn, dat het beter wordt. Via de microfoon
delen ze persoonlijke bekommernissen met de patiënten, over de impact
van een verlammende drugsverslaving, hoe het is om je kinderen niet te
mogen zien, waar ze moeite mee hebben, waar ze zoal van dromen. Één
jongen vertelt dat hij vroeger een tornado was en dat hij zich
tegenwoordig meer een zomers briesje voelt. Hij vertelt het met trots.
Sowieso overheerst in deze kleine ruimte, die uitkijkt op de bakkerij
van Homeboys, een sfeer van positiviteit. De homeboys zijn makkelijke
vertellers, ze wisselen elkaar soepeltjes af en vertellen honderduit.
Maar ze zijn ook benieuwd naar de mensen achter de stemmen, grappen over
meereizen in onze koffers. Één man vraagt zich af of Nederland het land
is van dat sterke meisje met die rode staartjes.
Na de opnames vragen we het drietal of ze zin hebben om met ons vanavond
uit eten te gaan. Dat willen ze graag, zeggen ze. Twee van de drie
kunnen. Neem gerust nog iemand mee, proberen we nog. Wie weet levert het
iets op.
Vóór ons etentje krijgen we nog een rondleiding bij het hoofdkwartier
van radiozender KPCC. Bruce heeft het voor ons geregeld, en al trekt de
rondleiding ons compleet uit de wereld van de homeboys, de afleiding is
ook wel weer aangenaam. Het is een imposant pand, met heel wat
opnamestudio's waar van alles gebeurt dat voor radionerds als ik leuk is
om te van dichtbij mee te maken. We ontmoeten een lokale radioster, een
presentator die in zijn hele leven geen langer interview heeft gedaan
dan een minuut of 4. Hij vertelt enthousiast over het belang van lokaal
nieuws en deelt de allerlaatste nieuwtjes met ons. Het is duidelijk geen
nieuwswaardige dag maar zijn enthousiasme is aanstekelijk.
Dinsdagavond 14 januari, Misha
Hoopvol rijden we op het afgesproken moment naar Homeboys. Daar staan
drie homeboys op ons te wachten. Lizette en Isaac, die we vanmiddag al
spraken, en een jongen die we niet kennen. Hij stelt zich voor als
Raqhuan. We zijn blij dat ze zijn gekomen en zij lijken blij met onze
uitnodiging. We eten bij een Chinees niet al te ver van Homeboys.
Cornerstoner Page is er ook bij en zij bestelt het eten. Een gouden
move, want ze bestelt precies genoeg en het is nog goed te eten ook.
De twee homeboys en de homegirl met wie we de tafel delen, zijn oprecht
nieuwsgierig naar wie wij zijn en waar we vandaan komen. Isaac vertelt
hoe hij tijdens zijn tijd in de gevangenis boeken las om zijn horizon te
verbreden. Hij vraagt Page, die van oorsprong Chinees is, naar het
taoïsme, en wil dolgraag weten of er bijzondere Chinese culinaire
tradities zijn. Page legt hem uit hoe je met stokjes eet en wat je wel
en vooral niet met die stokjes hoort te doen. Het drietal zuigt alles op
wat we ze vertellen. Ze ogen leergierig en intelligent ook, alsof ze
eraan toe zijn om zoveel mogelijk kennis op te zuigen. Lizette schaamt
zich voor het feit dat ze amper boeken leest, maar ze kijkt wel graag
documentaires en kan niet ontkennen dat ze in deze fase van haar leven
veel leert over de wereld en zichzelf. Ze vertelt over haar
drugsverslaving, hoe ze die eigenlijk pas onlangs heeft weten te
bedwingen - mede omdat bleek hoezeer haar leven in gevaar kwam - en hoe
Homeboys haar daarbij helpt. Dat ze daar regelmatig urinestaaltjes moet
inleveren om te bewijzen dat ze clean blijft, dat neemt ze op de koop
toe. Haar verlangen om haar leven te beteren wint het gelukkig van de
schaamte. Misschien mag ze op deze manier op termijn haar kinderen weer
gaan opvoeden. Voorlopig zit dat er niet in en daar heeft ze het
moeilijk mee.
Na de maaltijd wandelen we terug naar Homeboys. We vragen het drietal
of we ze mogen filmen in de filmische straat naast Homeboys en dat
vinden ze prima. We vinden zelfs nog drie andere homeboys rond het
gebouw en filmen precies de scène die we wilden: een clubje homeboys die
vanuit de verte in beeld komen wandelen om vervolgens lange tijd in de
camera te kijken en zich op die manier te melden in onze voorstelling,
ook al zijn er waarschijnlijk niet bij straks tijdens de première in
Nederland. Lang leven de wonderen van de moderne audiovisuele
technologie!
Nadien interview ik in onze stille bus nog Raqhuan, die heel graag zijn
verhaal met me deelt. Het blijkt een groot verhaal te zijn, over
levenslang krijgen en na een paar jaar vrij mogen komen dankzij een
samenkomst van omstandigheden die hij interpreteert als een goddelijke
interventie. Zijn relaas komt eruit als een waterval van tekst waarbij
hij niet of nauwelijks hoeft te zoeken naar de juiste woorden. Hij heeft
duidelijk goed nagedacht over wat hij wil zeggen. Als we hem na de
opnames naar huis brengen vat hij het verhaal in een tiental minuten nog
even samen voor de rest. Het is niet te volgen. De jongen blijkt in Skid
Row te wonen, een beruchte wijk met een grimmige sfeer vol aftandse
tentjes waar daklozen en verslaafden in lijken te wonen.
Als we thuis komen zijn we kapot én voldaan. Het had wat voeten in de
aarde, maar al onze wensen van vanochtend zijn gerealiseerd. Nog één
dagje vergaderen en dan gaan we naar huis. Maar wat ons betreft kan onze
trip niet meer stuk nu we weten dat we zullen terugreizen met niet
alleen bijzondere herinneringen maar ook een flinke stapel memorabele
audio- en video-opnames. In hoeverre die deel gaan uitmaken van de
voorstelling weten we niet, maar het is toch wel erg fijn om te weten
dat ze er zijn.
December 2019, werkproces bij Stut
December 2019, quotes uit het werkproces bij Stut
“Het was ongelukkig maar ik maak er mijn fortuin van”
It was unfortunate but I make it my fortune
“Je brain is koppig”
Your brain is stubborn
“De zee is voor niemand”
The sea is for no one, men or woman
“Het gaat om bij jezelf te zijn zonder de ander te verliezen en bij de
ander te zijn zonder jezelf kwijt te raken“
It's about being with yourself without losing the other and being
with the other without losing yourself
“Emancipatie is leren fietsen”
Emancipation is learning to cycle
“ Ik belde mijn vader en vertelde hem trots dat ik mijn rijbewijs
heb”
Freedom is learning to drive
“Vrijheid is je hoofddoek afdoen in het vliegtuig”
Freedom is taking off your headscarf on the plane
“ Ik liep met naaldhakken door het weiland naar de trein, om te gaan
solliciteren op het ministerie”
Emancipation is walking through the grasslands with stiletto heels
“Vrijheid is je emoties tonen”
Freedom is showing your emotions
“Ongelijkheid is dat er andere regels zijn voor jou dan voor je broer”
Inequality is that there are different rules for you than for your
brother
“Vrouwen regeren (stiekem) de wereld”
Woman secretly rule the world
November 2019, de eerste dagen van de samenwerking
Vrijdag 8 november.
In deze week werd er afwisselend in de Kliniek en bij Stut gewerkt aan
de eerste ideeen en contouren.
Zaterdag 2 november, de eerste ontmoeting
Dit was de eerste dag dag dat de professionals van de Van Der
Hoeven Kliniek, Stut en Cornerstone elkaar ontmoetten. Na een
rondleiding en kennismaking met de mogelijkheden die de kliniek bood,
werden er samen wat speelse oefeningen gedaan. De ochtend werd
afgesloten met een lunch.
30 oktober 2019
Verslag uit de Voorde
Kortgeleden is er op de klinieklocatie de Voorde in Amersfoort een activtiteitendag voor patiënten georganiseerd waar de voorstelling en de thema's zijn geïntroduceerd. Echo is een herhaling; van geluid of van woorden. Daarom was hier de opdracht aan patienten om op elk stokje een herhalend motief te tekenen. Door deze stokjes weer zo op te plakken, krijg je een repeterend motief.
Repetities
